Toxocara canis (Bệnh giun đũa chó)

2.1 Trên chó và mèo

• Trực tiếp bằng con đường tiêu hóa trứng nhiễm ấu trùng từ đất.
• Gián tiếp bằng cách ăn các vật chủ ăn thịt
• Nhiễm trùng chu sinh (chỉ có T.canis)
• Tiêu hóa ấu trùng qua con đường phân
• Lây truyền qua đường sữa

2.2 Trên người

• Gián tiếp bằng cách tiếp xúc tay với các vật bị nhiễm ấu trùng
• Gián tiếp qua cách ăn đất, phân hay các thực phẩm có trứng giun đũa chó nhiễm.
• Trực tiếp bằng cách tay nhiễm tiếp xúc các cô bảo mẫu nhiễm mầm bệnh hay miệng, tả lót…

3. Triệu chứng bệnh giun đũa chó

Khi giun đũa chó đi vào cơ thể người, chúng sẽ “chu du” trong cơ thể người trong vài tháng đến nhiều năm, gây tổn thương ở những phần cơ thể chúng đi qua. Người nhiễm sán thường hay bị ngứa da tái đi tái lại, điều trị không dứt hẳn. Ngoài ra ở một số người có biểu hiện gan to; sốt hoặc có các triệu chứng của phổi như ho, đau ngực; đau bụng, khó tiêu. Các triệu chứng này có thể kéo dài hàng tháng, hàng năm, người bệnh ít khi nghĩ đến việc bị nhiễm giun.

Mức độ tổn thương của cơ thể cùng với các triệu chứng tùy thuộc vào số lượng ấu trùng cũng như cơ quan mà chúng xâm lấn bao gồm các cơ quan như gan, phổi, hệ thần kinh trung ương, mắt… Trong đó, hai thể thường gặp nhất là ấu trùng di chuyển nội tạng và ở mắt.

Ở nội tạng, bệnh nhân có các triệu chứng sốt, gan to và bị hoại tử, lách to, triệu chứng hô hấp giống như hen suyễn.

Ở mắt, triệu chứng hay gặp là giảm thị lực một bên mắt hoặc đôi khi bị lé. Mức độ suy giảm thị lực tùy thuộc vào vùng bị thương tổn (võng mạc, điểm vàng), có thể dẫn đến mù lòa vĩnh viễn.

4. Các thể bệnh giun đũa chó mèo ở người

• Bệnh do ấu trùng Toxocara spp. di chuyển nội tạng: gặp ở trẻ nhỏ nhiều hơn người lớn, chủ yếu trẻ từ 1 – 4 tuổi. Người bệnh thường gặp ít nhất một trong những dấu hiệu như: sốt nhẹ, sốt thoáng qua, ăn ít, tiêu chảy, sụt cân, buồn nôn, đau người, mệt mỏi, khó thở nhẹ, ho có đờm… Các dấu hiệu trên có thể tự hết sau nhiều tuần (khi ấu trùng chết).
• Bệnh do ấu trùng di chuyển đến hệ thần kinh: Là một trong những thể bệnh đặc biệt của ấu trùng di chuyển nội tạng, thường gặp bệnh nhân ở tuổi trung niên. Bệnh nhân thường có các triệu chứng liên quan hệ thần kinh như rối loạn giấc ngủ, yếu cơ, yếu chi, suy nhược cơ, rối loạn tiểu – đại tiện. Tổn thương ở hệ thần kinh trung ương hiếm gặp hơn, nhưng có thể gây các biến chứng trầm trọng và hậu quả là bệnh nhân bị yếu cơ, rối loạn cảm giác, co giật, động kinh, hôn mê. Lâm sàng có biểu hiện trên hệ thống thần kinh trung ương do ấu trùng xâm nhập bao gồm viêm não, viêm màng não tăng bạch cầu ái toan, động kinh, viêm màng nhện, viêm tủy sống, viêm mạch não, mất điều hòa vận động, cứng cổ, rối loạn tâm thần kinh, thường bệnh nhân có triệu chứng sốt và nhức đầu. Một số trường hợp ảnh hưởng thần kinh ngoại biên (viêm tủy rễ, viêm thần kinh sọ não và dị cảm cơ xương).
• Bệnh ấu trùng di chuyển do Toxocara spp. ở mắt: Bệnh do ấu trùng di chuyển ở mắt cũng hay gặp ở trẻ em người lớn tuổi, có hoặc không kèm bệnh lý Toxocara spp. nội tạng khác. Ấu trùng có thể gây giảm thị lực thường ở một bên mắt, ngoại lệ cũng có ảnh hưởng hai bên mắt, soi đáy mắt thấy dạng viêm hạt ở võng mạc, viêm kết mạc, u hạt trong mắt, viêm nội nhãn do ấu trùng di chuyển còn sống, hoặc đã chết gây tái hoạt miễn dịch. Mù có thể xảy ra do tình trạng viêm mống mắt, phù mô và bong võng mạc không điều trị kịp thời. Triệu chứng điển hình bao gồm giảm thị lực một bên, đau mắt, đồng tử trắng, lác mắt kéo dài nhiều tuần. Thường gặp nhất là u võng mạc cực sau, dễ nhầm với ung thư võng mạc. Đôi khi ở mắt còn gặp viêm màng bồ đào, áp xe thủy tinh thể, viêm thần kinh thị giác và bội nhiễm. Thường một mắt bị bệnh, hiếm khi cả hai mắt. Bệnh ở mắt thường không thấy tăng bạch cầu ái toan, gan to hay các triệu chứng khác mà bệnh ấu trùng di chuyển nội tạng thường gặp, cũng như tiền sử nghịch đất, tật ăn đất (pica) hay chơi với chó, mèo con.
• Bệnh do ấu trùng Toxocara spp. không điển hình: phần lớn, người mắc bệnh không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng như: mệt mỏi, khó thở, mẩn ngứa, sốt nhẹ, viêm phổi…
• Thể bệnh do ấu trùng Toxocara spp.: những ca bệnh không thuốc các thể kể trên như đau ở vùng gan do gan to, lách to, nổi hạch hay bất cứ cơ quan nào bị xâm nhiễm. Ngoài ra, bệnh giun đũa chó còn có thể biểu hiện ở khớp, cơ, da, tim.

5. Chẩn đoán