1. Acid uric máu là gì?
Trong cơ thể người, Acid uric máu có nguồn gốc nội sinh và ngoại sinh. Khi các tế bào bị chết đi thì nhân của chúng sẽ bị phá hủy và chuyển hóa thành Acid uric nguồn gốc nội sinh. Mặt khác, những Acid uric xuất phát từ thức ăn như thịt, cá hoặc một số con đường chuyển hóa khác thì có nguồn gốc ngoại sinh. Mỗi ngày, lượng Acid uric dư thừa sẽ được đào thải ra bên ngoài cơ thể qua đường nước tiểu (khoảng 80%) và 20% qua đường tiêu hóa và mồ hôi.
Bình thường, nồng độ Acid uric máu ở khoảng 420 micromol/lít ở nam và 360 micromol/lít ở nữ. Nếu như nồng độ vượt quá ngưỡng cho phép này thì sẽ được gọi là tăng Acid uric máu.
2. Bệnh tăng Acid uric máu là gì?
Acid uric là sản phẩm chuyển hóa của nhân purin- thành phần cấu tạo nên DNA, RNA..(các vật chất di truyền). Acid uric được thải trừ qua thận. Khi acid uric trong máu tăng cao vượt quá độ bão hòa, nó có thể kết tinh lại thành các tinh thể urat, lắng đọng ở khớp gây ra cơn gút cấp (bệnh gút). Hoặc lắng đọng tại da, mô mềm thành các hạt tophi, hoặc tạo thành sỏi urat ở thận. Tăng acid uric máu có thể có triệu chứng hoặc không có triệu chứng. Tăng acid uric máu có triệu chứng thường đề cập đến các cơn gút cấp hoặc bệnh gút mạn.
3. Triệu chứng bệnh Tăng acid uric máu
Khi tăng acid uric có triệu chứng, chúng thường biểu hiện ra thành cơn gút cấp (gout) trên lâm sàng. Lâu dài sẽ có tổn thương do gút mạn, tăng acid uric mạn tính
- Cơn gút cấp: kinh điển thường xuất hiện sau một bữa ăn nhiều đạm, thường khởi phát vào nửa đêm. Đau dữ dội ở một khớp (hay gặp nhất là ngón chân cái). Đáp ứng tốt với colchicine.
- Biểu hiện của gút mạn và tăng acid uric mạn tính:
- Hạt tophi: do lắng đọng muối urat trong các mô liên kết. Thường gặp ở vành tai, mỏm khuỷu, cạnh các khớp, có thể nhìn thấy màu trắng bên trong. Khi hạt tophi vỡ sẽ chảy ra chất nhão trắng như phấn
- Sưng đau biến dạng các khớp do lắng đọng acid uric tại khớp
- Sỏi thận: sỏi uric, biểu hiện bằng cơn đau quặn thận, đau ở hông lưng lan xuống bẹn, cơ quan sinh dục, có thể tiểu máu
- Suy thận do bệnh thận kẽ
4. Đối tượng có nguy cơ bị acid uric cao
Bất cứ ai cũng có thể bị acid uric máu cao, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy rằng nam giới có khả năng dễ bị tăng acid uric trong máu hơn so với nữ giới. Điều này có thể liên quan đến tính chất công việc và thói quen sinh hoạt của phần lớn nam giới đều có nguy cơ làm acid uric tăng cao trong máu.
Những yếu tố điển hình bao gồm sử dụng rượu bia nhiều, cường độ hoạt động thể chất nặng. Bên cạnh đó, một số bệnh lý cũng có thể góp phần gây ra tình trạng này như bệnh lý thận, huyết áp cao, đái tháo đường, suy giáp, béo phì, sử dụng thuốc điều trị bệnh tim mạch.
5. Điều trị tăng acid uric trong máu như thế nào?
Để có thể đưa ra phương án điều trị tăng acid uric máu chuẩn xác nhất thì trước tiên bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng này. Nếu người bệnh bị tăng acid uric trong máu mà không biểu hiện biểu hiện cụ thể, nồng độ acid uric máu ở mức độ dưới 10mg/dl thì người bệnh không cần điều trị, tuy nhiên cần có chế độ ăn uống phù hợp để cơ thể không tạo ra thêm acid uric.
Trường hợp bệnh nhân bị tăng acid uric máu ở mức trên 12mg/dl, phải đối mặt với nguy cơ bệnh tim mạch thì cần dùng thuốc điều trị hạ acid uric .
Các trường hợp bệnh nhân bị ung thư bị hủy tế bào quá nhiều và xuất hiện sự sản xuất acid uric cấp tính do phải hóa trị hoặc xạ trị thì bác sĩ có thể chỉ định dùng liệu pháp dự phòng tăng acid uric máu để tránh tình trạng suy thận cấp do tăng lắng đọng tinh thể urat ở ống thận.
Trường hợp đặc biệt, người bệnh thường xuyên bị tăng acid uric trong máu mà lại kháng với các biện pháp điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc có tiền sử bệnh gout, thận kèm tăng acid uric trong máu, tổn thương thận thì cần phải dùng các thuốc giảm acid uric theo chỉ định của bác sĩ, bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc điều trị.
6. Phương pháp phòng ngừa tăng acid uric trong máu
Phương pháp phòng ngừa tăng acid uric trong máu hiệu quả nhất đến từ quá trình chăm sóc sức khỏe toàn diện. Vì chưa xác định cụ thể nguyên nhân trực tiếp gây ra acid uric cao, việc phòng ngừa sẽ tập trung vào việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng lành mạnh, đầy đủ các chất. Đảm bảo không hấp thu quá nhiều purine để gây ra rối loạn chuyển hóa. Nhận biết sớm các tình trạng gout và bệnh thận cũng góp phần làm giảm gánh nặng điều trị ở những bệnh nhân tăng acid uric máu.
Cần lưu ý rằng, không nhất thiết phải cắt bỏ bất kỳ loại thực phẩm nào ra khỏi chế độ ăn nếu không có vấn đề bệnh lý khác hoặc bị dị ứng. Một chế độ dinh dưỡng khoa học, phù hợp là chế độ ăn có kiểm soát các lượng chất mà bạn hấp thu vào cơ thể mỗi ngày. Những loại thực phẩm cần kiểm soát cẩn thận hàm lượng dung nạp vào cơ thể để tránh bị acid uric cao gồm:
- Các loại trái cây ngọt, có hàm lượng đường fructose cao
- Nội tạng động vật
- Thịt đỏ
- Hải sản có vỏ
- Đồ uống có cồn
